يام اخلاقي عيد قربان و غدير
پيام اخلاقي عيد قربان
عيد قربان، عيد خودسازي و تهذيب نفس است. اين عيد گرامي و ايام پس از آن، فرصت بسيار مناسبي براي سرمشق گرفتن از حضرت ابراهيم، حضرت اسماعيل و حضرت هاجر «سلام‌الله‌عليهم» و پيمودن مسير تقرّب و بندگي خداوند متعال است.
آن بزرگواران براي رضاي خداي سبحان و براي تثبيت دين خدا، جلوۀ ويژه‌اي از گذشت، ايثار و فداكاري را آشكار ساختند. بنابراين در اين ايام بايد فرصت مغتنم شمرده شود و به مناسبت سالروز آن واقعۀ عظيم، همه در جهت قرباني كردن نفس خود تلاش كنند. فلسفۀ قرباني حجّاج در مني نيز همين است كه حج‌گزار بگويد: «خدايا حاضرم هرچه دارم در راه تو و در راه دين تو فدا كنم».
هوي و هوس، نفس امّاره و صفات رذيله كه سراسر وجود انسان‌هاي معمولي را فراگرفته است، بايد در راه خدا قرباني شود. در اين ايام، زمينه براي ريشه‌كن كردن صفات رذيله و جاگزين نمودن فضائل اخلاقي به جاي آن، وجود دارد.
انسان بايد از بندگي رذائلي كه او را محبوس كرده است رهايي يابد و درخت فضيلت در دل خود بكارد و در جهت ريشه‌دار شدن فضائل اخلاقي در دل خويش تلاش نمايد تا به ثمر برسد. پس از آن هم خودش و هم ديگران از ميوه و ثمرۀ درخت فضائل اخلاقي بهره‌مند گردند. و اين كار مهم و اساسي در ايام تشريق، يعني روزهاي پس از عيد قربان، ميسّر مي‌گردد.
ايام تشريق حجّاج، دو تا سه روز و ايام تشريق غيرحجّاج، هفتۀ ولايت، يعني روزهاي بين عيد قربان و عيد غدير است.
پيام اخلاقي عيد غدير
عيد غدير، عيد ولايت است. پيام اخلاقي عيد غدير، اين است كه پيمودن مسير تقرّب به سوي خداوند متعال و تهذيب نفس و در يك كلام رسيدن به مقام آدميّت، بدون ولايت امكان‌پذير نيست.
مسير سعادت، مانند هر مسير ديگري، نياز به راهنما دارد. راهنمايي كه خود مسير را پيموده باشد و از موانع راه آگاهي كامل داشته باشد. اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بهترين راهنما براي پيمودن مسير حركت به سوي خداوند متعال هستند. از اين جهت خداوند متعال مي‌فرمايد: اسلام منهاي ولايت، ناقص است و در روز عيد غدير كامل مي‌گردد.
«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً»[1]
پس از ابلاغ ولايت اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه»، خداوند متعال از دين اسلام راضي مي‌شود. زيرا سلوك معنوي انسان، در پرتو نور قرآن و عترت كه همان «ثقلين» هستند امكان‌پذير است و بدون يكي از اين دو گوهر گرانبها، كسي به مقصد نخواهد رسيد.
تبيين وظايف شيعيان در هفتۀ ولايت، در سه بعد اساسي
بعد اول: تعظيم شعائر اسلامي
فاصلۀ زماني عيد قربان تا عيد سعيد غدير، ايام مباركي است و از قداست ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. اين ايام نوراني، بايد به عنوان هفتۀ ولايت نام‌گذاري شده و در آن هفته از حيث شعاري، به موضوع مهمّ ولايت پرداخته شود.
جشن‌ها و ديد و بازديدها و آذين‌بندي خيابان‌ها و معابر عمومي در آن هفته بايد فراوان باشد. ذكر اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» بايد بسيار گفته شود. مجالس جشن برگزار گردد و در آن مجالس سخنرانان مسئلۀ ولايت راتبيين كنند و مداحان اشعار زيبايي در مدح اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» و در موضوع ولايت بخوانند.
البته در اين خصوص بايد توجه شود كه محتواي سخنراني‌ها و مداحي‌ها بايد از آيات شريف قرآن كريم گرفته شود. دست كم سيصد آيه در قرآن كريم پيرامون اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ائمۀ طاهرين«سلام‌الله‌عليهم» وجود دارد. با وجود اين آيات، نيازي نيست كه در مجالس جشن، اشعار افراطي خوانده شود. بنابراين از خواندن اشعار و بيان سخناني كه بهانه دست دشمن مي‌دهد، بايد پرهيز جدي شود.
بعد دوم: تقويّت بنيۀ اعتقادي
نكتۀ ديگري كه بايد هميشه و به خصوص در هفتۀ ولايت به آن اهميّت داده شود، اينكه شعار بايد همراه با عقيده باشد. شيعه بايد امام‌شناس باشد و به طور كلي در اعتقادات، مطالعه و تحقيق كامل بنمايد و به صورت استدلالي مباني اعتقادي خود را تقويت كند.
شيعه، به خصوص جوان شيعه بايد بداند چرا اميرالمؤمنين علي«سلام‌الله‌عليه» خليفۀ بلافصل پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» است. هر شيعه‌اي بايد با استدلال بتواند اثبات كند كه چرا ائمّۀ دوازده‌گانه«سلام‌الله‌عليهم» امام هستند؟
كتاب‌هاي اعتقادي همانند احقاق‌الحق و الغدير در اين زمينه فراوان است. جوانان بايد اين كتب ارزشمند را مطالعه كنند و پس از اينكه قضيۀ ولايت براي خودشان حل شد، با ارائۀ دليل براي ديگران نيز بيان و اثبات نمايند.
در حوزه‌هاي علميّه و دانشگاه‌ها بايد در اين خصوص گفتگوهاي فراواني صورت پذيرد و به موضوع اعتقادات بيش از اين اهميّت دهند. در هفتۀ ولايت نيز در مجالس جشن و سخنراني‌ها بايد دلائل شيعه براي امامت ائمۀ اطهار«سلام‌الله‌عليهم» تبيين شود و آيات مربوطه شرح داده شود.
فضائل اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» بايد براي مردم بازگو شود. و مهم‌تر اينكه شبهات اعتقادي بايد رفع شود. مطالعه و تحقيق در موضوع ولايت بايد به قدري باشد كه همه بتوانند شبهاتي كه از سوي دشمنان مطرح مي‌شود را با دليل و برهان پاسخ گويند.
بعد سوّم: پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم»
بعد سوم وظايف شيعيان، كه در هفتۀ ولايت بايد بروز و ظهور بيشتري داشته باشد، پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» است. شيعه بايد علاوه بر اظهار محبّت به ائمّۀ اطهار«سلام‌الله‌عليهم» و افزون بر اعتقاد قلبي به امامت آن بزرگوران، آنان را سرمشق خود قرار دهد و در زندگي از ايشان تبعيّت و پيروي نمايد. سيماي تشيّع بايد در پيشاني هر شيعه‌اي نمايان باشد و ركن اساسي تشيّع عمل به دستورات ديني و تبعيّت از قرآن و عترت است.
هفتۀ ولايت، فرصت ارزشمندي براي تمرين پيروي از اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» است. در اين هفته همه بايد تلاش كنند گفتار و كردار خويش را با عملكرد ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» تطبيق دهند و در حدّ توان اعمال خود را به اعمال آن ذوات مقدس شبيه نمايند.
يكي از مواردي كه در سيرۀ اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بروز ويژه‌اي دارد، خدمت به خلق خدا است. مولا اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» در مدّت بيست و پنج سال كه خانه‌نشين بودند، بيست و شش مزرعه به دست مبارك خود براي فقرا و مستضعفين آباد كرده و وقف آنان نمودند.
شيعيان بايد از آن حضرت پيروي كنند و هرچه مي‌توانند براي رفاه ديگران تلاش كنند. رسيدگي به مستمندان بايد برنامۀ هميشگي زندگي يك شيعه باشد. اما لااقل در هفتۀ ولايت همه بايد به قدر توان به فقرا و مستمندان رسيدگي كنند و از ديگران به هر صورت ممكن دستگيري نمايند.
اگر به دستور قرآن كريم در خصوص انفاق كه مي‌فرمايد:
«لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّه»[2]
عمل شود و اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» سرمشق شيعيان باشند، يك نفر فقير در ميان شيعيان يافت نمي‌شود و همه در رفاه خواهند بود.
ساده زيستي ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» فضيلت ديگر سيرۀ آن ذوات مقدس است كه بايد سرمشق شيعيان باشد. تجمّلات و تشريفات بي‌جا، مطلقاً در زندگاني حضرات ائمّۀ اطهار «سلام‌الله‌عليهم» وجود نداشته است؛ با اينكه آن بزرگواران و به خصوص امرالمؤمنين «سلام‌الله‌عليه» با وجود مزارع فراوان و قنات‌هايي كه احداث نمودند، مي‌توانستند به ثروت زيادي دست يابند. اما آن ثروت را به جاي اينكه در راه تجمّلات به كار گيرند، صرف تقويت اسلام مي‌كردند و به مستمندان مي‌بخشيدند.
اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و حتي اطرافيان ايشان، ذره‌اي از بيت‌المال استفاده نكردند. خوراك ايشان كه از دست‌رنج خودشان بود، دو قرص نان جو در شبانه‌روز بود و به دو پيراهن ساده اكتفا كرده بودند.
تجمّل‌گرايي در زندگي‌هاي كنوني به هيچ وجه با سيرۀ اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» سازگاري ندارد و اين ننگ بزرگي براي جامعۀ اسلامي محسوب مي‌شود.
اهميّت به نماز و به خصوص نماز اول وقت و به جماعت نيز در سيرۀ اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» و ساير ائمّۀ هدي«سلام‌الله‌عليهم» برجستگي دارد. نماز آن ذوات نوراني بايد سرمشق شيعيان باشد.
مساجد شيعيان بايد در وقت نماز، مملوّ از جمعيّت باشد و در هنگام نماز بايد همه‌جا خلوت باشد و همۀ كارها تعطيل شود و همه به نماز اول وقت، در مسجد و به جماعت بپردازند. لااقل در هفتۀ ولايت بايد مساجد پر از جمعيّت باشد و همه به نماز اهميّت بدهند تا از اين نظر بتوانند شباهتي به اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» پيدا كنند.
اين موارد قطره‌اي از درياي بيكران فضائل اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» بود كه بايد سرمشق شيعيان گردد.
يك شيعه هم بايد شعار و اظهار محبّت به اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» داشته باشد، هم از حيث اعتقادي از بنيۀ قوي و محكم برخوردار باشد و هم از نظر عمل، خود را شبيه اهل‌بيت «سلام‌الله‌عليهم» كند.
اركان تشيّع كه همان اركان ايمان است، لازم و ملزوم يكديگرند و هر سه ركن بايد در زندگي شيعيان باشد.
از سه ركن تشيّع، دو ركن شعار و عقيده به نسبت موجود است، گرچه بايد بيش از اين باشد. اما آنچه موجب نگراني است، عدم تطابق عملكرد بسياري از مردم با نحوۀ رفتار معصومين «سلام‌الله‌عليهم» است.
بروز علني فساد اخلاقي در جامعه و وجود گناه و معصيت كه فعلاً در جامعه رايج است، با تشيّع سازگار نيست. از قرآن و عترت استفاده مي‌شود كه چنين ملّتي، شيعۀ واقعي نيست.
هفتۀ ولايت، هفتۀ مهمّي است. اين ايام و اين هفته بايد سراسر اظهار محبّت به اهل‌بيت «سلام‌الله‌عليهم» باشد. همچنانكه بايد موجب تقويت بنيۀ اعتقادي در زمينۀ امام شناسي شود و مهم‌تر از آن دو، اين هفته بايد يك معلّم اخلاق براي شيعيان باشد تا بتوانند پس از آن به واجبات اهميّت دهند و از گناه و معصيت اجتناب جدي داشته باشند و به انجام مستحبات نيز به قدر توان و نشاط بپردازند.
پي‌نوشت‌ها
==============
1. مائده / 3
2. طلاق / 7
منبع: پايگاه اطلاع رساني دفتر آيت‌الله العظمي مظاهري
- جمعه ۱۷ شهریور ۹۶ ۰۸:۰۷ ۱۷ بازديد
- ۰ نظر