براي بررسي موفقيت و يا عدم موفقيت يك نظام سياسي و ارائه تحليل درست و منطبق با واقع مزيت‌هاي آن، نسبت به مصاديق ملي و جهاني، راهي جز بهره­گيري از روش قياس نداريم. در مقايسه نظام سياسي بايد نسبت آن را با چند پارامتر مشخص از جمله؛ اهداف اعلامي نظام سياسي در آغاز نهضت، مقايسه با نظام هاي سياسي برخوردار از ويژگي‌هاي مشابه درمنطقه، امكانات و موانع پيش روي آن و بالاخره با نظام سياسي قبل از نظام سياسي موجود، به ضرورت كمي انجام پذيرد.

اين روزها سوالات و پرسش‌هاي بسياري در داوري از كارآمدي و عملكرد انقلاب اسلامي و نظام سياسي برآمده از آن و درميان لايه‌هاي مختلف جامعه طرح مي‌شود. اپوزيسيون نيز به عنوان جريان رقيب و برانداز و با بهره­گيري از فضاي ترديد و پرسش، تلاش دارد، تصوير ذهني جامعه، در خصوص كارآمدي نظام اسلامي را تغيير دهد تا اميد و اعتماد به توانمندي‌ها و قابليت‌هاي اصلاح و پيشرفت در درون نظام را از بين ببرد. از جمله پرسش‌هاي مطرح در ميان جامعه، مقايسه نظام اسلامي با رژيم پهلوي است كه توده مردم با تكيه به محفوظات و خاطره­گويي‌هاي نسل قديمي و متأثر از رسانه‌هاي بيروني، بدون لحاظ كردن ملاك‌ها و معيارهاي علمي و عقلي به مقايسه نظام اسلامي با نظام سلطنتي پهلوي مي‌پردازند وجمهوري اسلامي را متهم به ناكارآمدي مي‌كنند.

لذا پاسخ به شبهات موجود در اين زمينه، مستلزم مقايسه ميان دو حكومت اسلامي و رژيم منحط پهلوي بر اساس معيارهاي كمي مي‌باشد، اما خصلت كار مقايسه‌اي در فضاي جدلِ آميخته به عمليات رواني كاري دشوار، زمان‌بر و حجيم است. بنابراين بيان تمامي ابعاد هويتي و كاركردي دو نظام سياسي كه يكي با52 سال حكمراني و ديگري با39 سال سابقه مديريتي مي‌باشد، نياز به بررسي دقيق و موردي عملكرد قريب به90 سال كاركرد در حوزه هاي مختلف دارد كه از حوصله و حجم اين نوشته خارج است. اما از باب مدخليت، در اين نوشته به بررسي بخشي از آمار و اطلاعات كلي موجود درباره كاركردها و عملكردهاي دو دوره حاكميتي در ابعاد علمي، سياسي، فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي اكتفاء مي‌كنيم.

در يك مقايسه دقيق و علمي لازم است در موارد متعدد و با استفاده از آمارها و شاخص‌هاي صحيح و با در نظر گرفتن الگوي علمي سنجش، موفقيت يك نظام (كارآمدي نظام = اهداف + امكانات + موانع)، به تحليل و ارزيابي پرداخته شود. يكي از سوال هايي كه اين روزها زياد با آن مواجه مي شويم، اين است كه جمهوري اسلامي در اين سال‌ها براي ما چه كرده است؟ آيا اصلاً زندگي مردم در مقايسه با قبل از انقلاب فرقي كرده است؟ بهتر شده يا بدتر؟

در ادامه بعضي از دستاوردهاي ايران انقلابي را با ايران شاهنشاهي مقايسه مي‌كنيم. البته ايران بعد از انقلاب اسلامي را اگر بخواهيم منصفانه تحليل كنيم، بايد تمام سختي‌ها و موانع توسعه دهه‌هاي پيش را بشناسيم تا علت رشد بعضي حوزه‌ها و ركود بعضي ديگر را درك كنيم. مثلاً يك ايراني منصف بايد بداند كه هشت سال جنگ تحميلي و تحريم‌هاي كشور‌هاي متخاصم عليه ملت و دولت ما، چقدر راه توسعه را ناهموار كرده و با همه اين ناهمواري‌ها ما چه كرده‌ايم؟ و چه بوده‌ايم كه امروز حتي دشمنان، ما را به عنوان بازيگري تأثيرگذار در عرصه بين‌المللي به رسميت مي شناسند يا مثلاً قبل از انقلاب چقدر مرد و زن ايراني در تعيين سرنوشت خود مشاركت داشته‌اند و امروز چقدر مشاركت دارند؟ و اين همه حاصل تكيه بر ظرفيت‌هاي دروني است كه در شرايط سخت تحريم، تهديد و فشار بدست آمده است كه با وجود محدوديت‌ها و موانع، در سطح وسيع تحصيل شده است.

از جمله عوامل مؤثر بر نوع سياست‌گذاري يك نظام؛ ماهيت، ساختار و شيوه اداره حكومت مي‌باشد. به عنوان نمونه اعمال سياست‌هاي كلي در نظامي با ساختار ديني كه خود را مقيد به حفظ اصول اخلاقي و الهي مي‌داند، با نظامي لائيك يا سكولار متفاوت است. پيش از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران شيوه حكومتي بر پايه پادشاهي يا سلطنت فردي قرار داشت. در حكومت پادشاهي يك فرد با عنوان سلطان يا شاه تمام قدرت سياسي جامعه را در اختيار مي‌گيرد و اراده شخصي او مظهر اراده سياسي و حاكميت در جامعه تلقي مي‌گردد.

همچنان‌كه در52 سال سلطنت پهلوي، در واقع اين شخص شاه بود كه به تنهايي تصميمات حكومتي را اتخاذ مي‌كرد. انتصاب يا بركناري نخست‌ وزير، وزرا، صاحبان پست‌هاي بالا، استانداران و غيره تنها به وسيله شاه انجام مي‌گرفت. به اعتراف دوست و دشمن كابينه، مجلس و قواي ديگر حكومتي از خود هيچ اختياري نداشته و در واقع نقش نهادهاي رسمي نقشي تشريفاتي بيش نبود.[1]

در مقابل نظام جمهوري اسلامي ايران، نظامي است كه بر پايه سه ركن اساسي دين، مردم و رهبري استوار گرديده است.[2] در اين نظام، حاكميت اصلي از آن خداست.[3] شكل حكومت به صورت جمهوري اسلامي است كه مردم ايران در همه‌پرسي1358با اكثريت قاطع آراء يعني2/98آن را برگزيدند. ساختار حكومتي در جمهوري اسلامي به موجب اصل 57 قانون اساسي از سه قوه مقننه، مجريه و قضائيه تشكيل گرديده كه زير نظر ولايت‌مطلقه فقيه، اعمال مي‌گردد. هر چند به موجب اين اصل، اين قوا مستقل از يكديگر مي باشند، اما همكاري و نظارت متقابل بين قواي مزبور وجود دارد.[4] با اين توضيح كه در اين نظام، حل اختلاف و تنظيم روابط قواي سه‌گانه به عهده رهبري گذارده شده است. كليه قوانين و مقرارات در جمهوري اسلامي ايران، اعم از مالي، اقتصادي، اداري، مدني، جزايي، فرهنگي، سياسي و... بايد بر اساس موازين اسلامي تدوين يابند.[5]

 نخستين تفاوت درشكل نظام سياسي در جنس حكومت و هويت ساختاري و تبارشناسانه از نوع حكومت‌هاي موجود درجهان است. جنس حكومت پهلوي ازنسل حكومت‌هاي كودتايي و از نظر تبارشناسي ريخت حكومتي در دايره حكومت‌هاي كودتايي قابل دسته بندي است. از ابتدايي‌ترين خصلت حكومت‌هاي كودتايي تكيه به زور در فرايند ايجاد، مولفه‌هاي حفظ و تقويت و توسعه است. درواقع نه از جنس انقلاب‌هاي سياسي است و نه از جنس انقلاب‌هاي اجتماعي كه بصورت حداقلي و يا حداكثري، مردم در ايجاد، حفظ و تداوم آن نقش داشته باشد، فرد حاكم از دل ارتش و پادگان پا به عرصه مديريت سياسي مي‌گذارد و زايده تفكر پادگاني است و قوام آن و رويكرد مديريت كشوري آن نيز بر بنياد تفكر پادگاني است. در اين سنخ از حكومت داري دو نوع نظام سياسي ظهور و بروز پيدا مي‌كند؛ اگر نظامي متمايل به حكومت‌داري از دل ارتشي با هويت مستقل و كاركرد مستقل ظهور كند، برغم نامشروع بودن و غير مردمي بودن از ويژگي استقلال در فكر و عمل برخوردار است، اما اگر فرد كودتاگر از دل ارتشي كاملاً وابسته[6] خروج كند، نظام سياسي دست ساخته او در واقع نظامي دست نشانده و وابسته به قدرت‌هاي هژمون عصرخودش خواهد بود و از نعمت استقلال سياسي و مديريتي برخوردار نخواهد بود. جنس نظام سياسي پهلوي از نوع حكومت كودتاي وابسته غيرمستقل[7] قابل دسته‌بندي است. علاوه بر اينكه ماهيت مردمي ندارد، از هويت ملي نيز محروم است. در چنين نظامي سرسلسله حكومت، صرفاً به دليل در اختيار داشتن زور و قدرت، بيشتر زمام امور را بر عهده گرفته و سلطنت را موروثي مي نمايد. از اين روي در چنين نظام‌هايي مردم نقشي در پيدايش و تداوم نظام ندارند، همه چيز بر مبناي قدرت و استبداد اداره مي شود. به همين دليل گفته مي شود منشاء مشروعيت چنين نظام‌هايي زور و غلبه مي باشد.

در مقابل جمهوري اسلامي ايران، مولود يك انقلاب بزرگ و همه جانبه اجتماعي است كه بنيادها و زيرساخت‌ها را دچارتغييركرد. علاوه بر اينكه ازخصلت ماهيت مردمي برخورداراست، هويتي ملي دارد و بر مولفه استقلال تكيه دارد و از دو مولفه اساسي مشروعيت و مقبوليت به عنوان نيازمندي‌هاي اساسي نظام سياسي منطقي و معقول و منطبق بر معيارهاي علمي ونظري حكومت داري بهره‌مند است. نص اجماع نظريه‌هاي مرتبط با حكومت داري اين است كه حكومت بايد مشروعيت و مقبوليت داشته باشد و حاصل خواسته اكثريت باشد.

مهمترين و اصلي‌ترين مزيت حكومت اسلامي نسبت به حكومت شاهنشاهي نوع مشروعيت حكومت است كه مبتني بر مشروعيت الهي است كه درآن افراد صرفاً بر اساس داشتن ويژگي‌ها و لياقت‌هاي خاصي به حكومت مي‌رسند. به عبارتي اساس شكل­گيري نظام اسلامي، مشروعيت الهي حكومت با ضميمه شدن به مقبوليت مردمي است. علاوه بر مزيت‌هاي مشروعيت حكومت در نظام اسلامي نسبت به نظام شاهنشاهي، در زمينه هاي مختلفي مي‌توان دو نظام مورد نظر را مورد مقايسه قرار داد.

جدول مقايسه وضعيت ساختار حكومتي در دوران پهلوي و پس ازانقلاب

جدول شماره (1)

منابع انساني در هر جامعه‌اي عامل تعيين كننده خصوصيت روند توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي آن جامعه است. بهره‌برداري از نيروهاي انساني فعال، مبتني بر مهارت‌ها و دانش مردم در جامعه است. مهارت‌ها و دانش نيز تحت تأثير آموزش‌ها و پرورش‌هاي جامعه است. بنابراين اين مسأله دور از واقعيت نيست كه پيشرفت تحصيلي يكي از عناصر اصلي توسعه انساني است.

گسترش دانش نه تنها خود مستقيماً زمينه بسط انتخاب‌هاي انساني را فراهم مي‌آورد، بلكه از طريق ايجاد دسترسي بيشتر به فرصت هاي اشتغال و نيز بهبود سلامت، شرايط زندگي بهتر را نيز ايجاد مي كند.

با مطالعه وضعيت كشورهاي در حال توسعه به روشني مي‌توان به ارتباط مستقيم بين عامل سواد و توسعه پي برد. بيشترين ميزان فقر، بيماري، خرافات و ساير معضلات اجتماعي و به ويژه آثار شوم استثمار فرهنگي در مناطقي از جهان وجود دارد كه بيشترين آمار بي‌سوادان را دارا مي‌باشد. يك مقايسه آماري ميان رژيم سلطنتي پهلوي و جمهوري اسلامي ايران در زمينه علمي و مولفه‌هاي وابسته به آن نشان مي‌دهد كه در پارامترهاي اصلي مرتبط با وضعيت علم و دانش با لحاظ مدت مديريت وحكومت داري 52 ساله پهلوي و39 ساله مديريت كشورداري جمهوري اسلامي ايران، در تمامي پارامترهاي مورد مقايسه نظام اسلامي در وضعيت برتر قرار دارد و دستاوردها و پيشرفت‌ها، قابل قياس با حكمراني52 ساله پهلوي نيست.

2. حوزه فرهنگي و اجتماعي

بررسي دستاوردهاي انقلاب اسلامي در تمامي حوزه‌ها زماني با قضاوتي منصفانه و به دور از پيش‌داوري همراه است كه انقلاب را در بستر تاريخي و اجتماعي و با تمامي اتفاقات همراه آن ببينيم؛ ببينيم ملتي تنها و تنها با تكيه بر ايمان خود و بدون حمايت هيچ كشورخارجي، بر نظامي غلبه مي‌كند كه از حمايت ابرقدرت‌هاي زمان خود بهره‌مند است. وقتي فراموش نكنيم اين انقلاب از موج آشوب‌هاي داخلي شمال و جنوب و شرق و غرب، از جنگي هشت ساله با تمامي استكبار، از ترور مهمترين مهره‌ها و تئوري پردازانش و از تحريم‌ها و تهديدها به سلامت گذشته است، بايد هر آنچه در اين شرايط بدست آورده را با ديگركشورها مقايسه كنيم.

3. مقياس آموزش عالي

آموزش عالي در اين سال‌ها دستاوردهاي قابل توجهي داشته است، بويژه اين كه از دهه‌هاي آخر50 تاكنون بودجه آن حتي دو برابر هم نشده است و از 5/1 به 3/2 برابر رسيده است. اما در تمامي مولفه‌هاي خود رشدهاي30 برابري،60 برابري و ... را داشته كه اين دستاورد با ساير نهادها قابل مقايسه نيست.

 از ديگر نكات مهم اين است كه ما در سال‌هاي پيش از انقلاب حتي در مقطع كارداني نيز به اعزام دانشجو به خارج از كشور نيازمند بوديم، اما در سال‌هاي اخير اعزام دانشجو نه از روي نياز، بلكه به جهت مراودات علمي و فرهنگي با ساير دانشگاه‌هاي جهان بوده است و آموزش عالي امروز در تمامي رشته‌ها و مقاطع تحصيلي در خودكفايي تقريباً صد درصدي قرار دارد.

هر چند بر هيچ كسي پوشيده نيست كه ما در بهترين نقطه ممكن نيستيم، اما اين آمارها نشان مي‌دهد كه با توجه به امكانات و بودجه در اختيار آموزش عالي و با توجه به بستر تاريخي كشور و در مقايسه با ساير نهادها، آموزش عالي چقدر موفق بوده است. آموزش عالي و دانشگاه هميشه از حمايت‌هاي امام راحل و پس از آن مقام معظم رهبري بهره مند بوده است و در تمامي دوره ها حتي در جنگ پيشرفت‌هايي داشته است.

چندي است كابوس‏هاي شيطاني‏ام، امان لحظه‏هايم را گرفته است. چندي است گستره وجودم جولانگاه هواهاي نفساني‏ام شده است. چندي ايست كه در گذرگاه زمان رنگهايي ازجنس شيطان و تنش هايي از جدال ميان نفس اماره و نفس مكاره ام درگير و دارند،در گذر بدعت هاي نوبنياد، بي حجابي هاي بي بنيان، در گير و دار دردهاي مبهم دنيا براي بندگان اسير شده در هواي نفس روزگار، واي كه چه بد نشانه رفته است روح پاك زن را ، روح انسانهايي از جنس دختران، از جنس زناني كه به خلقت و افرينش خداوند در ايجاد اشرف مخلوقات كمك مي كنند، بخوان مرا، تا دوباره قيام كنم از خودم.

كابوس‏هايم را مچاله خواهم كرد؛ هر چند، هاجر عاطفه چنگ بياندازد بر دامن احساسم! هر چند اشك‏هاي ملتمسانه محبت، سد راه شعور شود! هر چند اسماعيل‏هاي كوچك و بزرگم، طاقتم را طاق كنند و كاسه صبرم را لبريز! مرا بخوان به سوي خويش تا خليل‏وار برخيزم از ميان شعله‏هاي سوزنده درونم و در «منا»ي عشق، خنجر بگذارم بر گلوي اسماعيلم.

حجاب راه، خودت هستي از ميان برخيز     خوشا كسي كه در اين راه بي‏حجاب رود

 چون غباري برخواهم خاست از ميان «تو» و ((من)) در ازدحام جنون «نفس»ام را سر مي‏برم،

 تا به تو برسم. مرا مي‏پذيري؟

مي خواهم دوباره پاك و مطهر شوم، دوباره مثل آن پرنده سبك بال همان مرغ ملكوت تو دوباره جهاد كبري بيافرينم ،  من زنم ،‌پاسدار حرمت قدمهاي حوا در بهشت در روي اين زمين ، در روي زميني كه شيطاني از جنس خثت و از جنس نكبت ،‌بساط كهنه فروشي ، فريب در كنار رودخانه پر از مواج آفرينش و زايش بندگي پهن كرده است و هر از گاهي از بساط كفر خويش نشانه اي سوي خلقت مي رود،

 من زنم ، همان پاسدار عصمت و پاكي دامن،  نجابت .‌ من همان زاده حوا هستم،‌كه روزي در معبد عظيم كبريايي خالق بي انتها شكوه و عظمت پاكي را تقوا را به گوش انسان زمزمه مي كرد.

 اين ذبح كوچك را قبول كن!

خدايا آن ستاره  كه خاستگاه زميني شدن انسان شد، فاطمه را  مي گويم، الگو قرارد ده براي قلبم كه هميشه ابتر مي ماند ازتنهايي هاي زمان،  او كه عرش نبوت را به خورشيد رسالت پدرش زنجير كرد، ستاره اي كه به جراحت آسمان و زخم زمان پيمان مودت داد، اي ام ابيها! اي مهربان ترين مادر، رنج كشيده خانواده،  حبيبه پدر،  حق و شفيعه ي حشر، نامت مثال حجر الاسود،قلبت مثال خورشيد تپنده دشت هاي سرزمين عرب ماندگار تنهايي ذهنهاست،  تو محور آسماني در حد فاصل عشق و  ايثارو اولين  راز خلقت در حسن كمال و جمال و رفتار . اي مادر ولايت ، اي بخشنده حرير گردنبند سخاوت به فقير دوره گرد.

 حمايت تو از اسلام اغاز ولايت بود و در نگاه تو مسير ولايت جهاني شد،دستانت مهربان دستاني بود براي گرفتن غبار از روي رخسار حيدر كرار علي (ع) و دعايت بدرقه پيروزي حرب هاي دشمنان، فتوحات مولا مزين بود به عطر دعاي خيرت، رهين مهرباني توست آنگاه كه به سلام و صلواتي فتح باب مي كردي براي جهاد در راه خد.

 هنوز خطابه هاي رسايت سراج راه مجاهدان است و بر آفاق تاريخ مي تابد.

 پاره  تن رسول اكرم بودي، و همسر شير عرب، مادر دليران پسران رسالت شيعه در جهان، يگانه زن كوبنده كفر زينب، و جد فرزند نرگس زمان، يگانه ياور يكتا ،امير عاشقان. تلألؤ ذوالفقارعلي،

شرافت و عزت مرا با خود ببر به بقيع، مرا به سوي خاكي بكشان كه سراسر عطر وجودت فضا را پر مي كند و عشق رسيدن به تو انسان را مجنون، اهل عرش را به سجده و  ساكنان قدس را به مظلومي روحت به پاي روضه بي بي فاطمه ، قرين شعف نما مادراني را كه گمنام شهيد دادند، جوان مرد و رشيد تقديم به سرزمين ايران نمودند بي هيچ بهانه،.يا زهرا (س) در ايام شهادتت دلهايمان را به سوي بقيع پر داده ايم در اين هواي كه بوي شهادت  تورا مي دهد از ما و دل مادران زهرايي غافل مباش...

در عرصه بيدادگري، دادگر آمد

تكبير بگوييد كه هجران به سر آمد

تهليل برآريد كه پيغامبر آمد

پيغامبر از بهر نجات بشر آمد

ولادت ختم رسولان آمد

محمد آن حبيب جانان آمد

به جسم پيروان او جان آمد

بر حرمتش جهان گلستان آمد

_____________________________________________

محمد زينت نام جهان است

چه خوشبوتر از آن اندر دهان است

نزائيده كسي همچون محمد

كه نور روي وي رنگين كمان است

انتظار آمد به سر اى بيقراران تهنيت

شد خزان سر، آمده فصل بهاران تهنيت

جلوه گر گرديده حق اى حق شعاران تهنيت

ساقى از ره مى‏رسد جمع خماران تهنيت

در خلوت شب آمنه زيبا پسري زاد

تنها نه پسر بر بشريت پدري زاد

در فتنه بيدادگران دادگري زاد

چشم همه روشن كه چه قرص قمري زاد

_____________________________________________

كيست احمـد ماهتابي از منا

از رخ او بر دو عالم روشنا

غنچه هاي رسته از دامان او

كرده مر دستان امت را حنا

ميلاد پيامبر اكرم (ص) مبارك باد

اي احمديان به نام احمد صلوات

هر دم به هزار ساعت از دم صلوات

از نور محمدي دلم مسرورست

پيوسته بگو تو بر محمد صلوات

اللهم صلي علي محمد و آل محمد

_____________________________________________

رحمت فراوان آمده ظلمت به پايان آمده

زيباترين مخلوق ربّ احمد نمايان آمده

او آمده تا رحمت حق را به ما اهدا كند

تنها زحق دم مى‏زند تا سرّ حق افشا كند

عيد زيباي برائت از عدو دارد ربيع

عيد ميلاد دو دلدار نكو دارد ربيع

موسم سرمستي دل هاي شيدا آمده

مصطفي با حضرت صادق به دنيا آمده

_____________________________________________

بوستاني از حيا چشمـان او

صبح افتاده است ازمژگان او

آسمان جاري زسرو قامتش

بحر ايزد از سر انگشتان او

اي بحر تجلا ! گهرت باد مبارك

اي طور نبوت ! شجرت باد مبارك

اي مكه ! نسيم سحرت باد مبارك

اي آمنه ! قرص قمرت باد مبارك

عكس و متن ميلاد و تولد حضرت محمد (ع)

بوستاني از حيا چشمان او

صبح افتاده است ازمژگان او

آسمان جاري ز سرو قامتش

بحر ايزد از سر انگشتان او

قرآن تويي چو خيره نظر مي كنم به نور

گل مي كند دوباره نگاهم ميان گل

اين جاي حيرت است كه در گلشن كساء

هم شاخه گلي تو و هم باغبان گل

حق چو ديد آن نور مطلق در حضور

آفريد از نور او صد بحر نور

آفرينش را جز او مقصود نيست

پاك دامن تر ز او موجود نيست

ميلاد نبي اكرم گرامي باد

به هفدهم ربيع دو ماه تابان
ز تارك سپهر دين و ايمان
براي دادن پيام جانان
دميده با سراج لطف يزدان

ميلاد نبي اعظم (ص) و امام صادق (ع) مبارك باد

در عرصه بيدادگري ، دادگر آمد

تكبير بگوييد كه هجران به سر آمد

تهليل برآريد كه پيغامبر آمد

پيغامبر از بهر نجات بشر آمد

معروفات اداري 

اخلاق اداري، بايدها و نبايدها

كليدواژه: عام الفيل، عبدالله، آمنه، ولادت پيامبر، حضرت محمد صلي الله عليه و آله، 17 ربيع الاول، حوادث مقارن ولادت پيامبر

حضرت محمد صلي الله عليه و آله آخرين پيامبر الهى در 17 ربيع الاول از پدرى به نام "عبدالله بن عبدالمطلب" و مادرى به نام "آمنه بنت وهب" ديده به جهان گشود و با انوار رخسار و جمال منورش، جهان تيره و تاريك به ويژه عربستان را روشن گردانيد.

پدرش عبدالله بن عبدالمطلب، پيش از تولد فرزندش محمد صلي الله عليه و آله در حالى كه همسرش آمنه به چنين فرزندى حامله بود به همراه ساير بازرگانان قريش جهت سفر تجارى عازم شام گرديد و در بازگشت از شام در يثرب (مدينه منوره) بيمار شد و در همان جا درگذشت و توفيق ديدار نوزاد خويش را نيافت.

وفات عبدالله دو ماه و به روايتى هفت ماه پيش از تولد فرزندش حضرت محمد صلي الله عليه و آله بود. اما آمنه مادر گرامى رسول خدا صلي الله عليه و آله كه به تقوا، عفت و پاكيزگى در ميان بانوان قريش معروف بود، پس از تولد نور ديده اش حضرت محمد صلي الله عليه و آله چندان در اين دنياى فانى زندگى نكرد. وى دو سال و چهار ماه و به روايتى شش سال پس از ميلاد رسول خدا صلي الله عليه و آله در بازگشت از يثرب در مكانى به نام "ابوا" بدرود حيات گفت و در همان مكان مدفون شد.

رسول خدا صلي الله عليه و آله پس از تولد در كفالت جدش عبدالمطلب بزرگ و سيد قريش مكه قرار گرفت. عبدالمطلب جهت شيردادن نور ديده اش محمد صلي الله عليه و آله در آغاز وى را به "ثويبه" آزاد شده ابولهب سپرد ولى پس از مدتى وى را به "حليمه دختر عبدالله بن حارث سعديه" واگذار كرد. حليمه در ظاهر اگر چه دايه وى بود ولى در حقيقت به مدت پنج سال از او مراقبت و مادرى كرد.

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله از دوران كودكى داراى دو نام بود. يكى "محمد" كه جد بزرگوارش عبدالمطلب براى وى برگزيد و ديگرى "احمد" كه مادر ارجمندش آمنه آن را انتخاب كرده بود.

از امام صادق عليه‌السلام روايت شد كه ابليس پس از رانده شدن از رحمت الهى مى‌ توانست به هفت آسمان رفت و آمد كند و خبرهاى آسمانى را گوش دهد تا اين كه حضرت عيسى عليه‌السلام ديده به جهان گشود، از آن پس ابليس از سه آسمان فوقانى ممنوع شد و تنها در چهار آسمان پايين تر رفت و آمد مى‌ كرد. ولى چون حضرت محمد صلي الله عليه و آله به دنيا آمد. ابليس از تمام آسمان‌ ها رانده شد و رفت و آمدش ممنوع گرديد و غير از او، تمامى شياطين نيز با تيرهاى شهاب از آسمان رانده شدند.

همچنين روايت شده است كه هنگام ولادت فرخنده حضرت محمد صلي الله عليه و آله ايوان كسرى شكاف برداشت و چند كنگره آن فرو ريخت و آتش آتشكده بزرگ فارس خاموش شد؛ درياچه ساوه خشك گرديد؛ بت ‌هاى مكه سرنگون شدند؛ نورى از وجود آن حضرت به سوى آسمان بلند شد كه شعاع آن فرسنگ‌ ها را روشن كرد؛ انوشيروان، پادشاه ساسانى ايران و مؤبدان بزرگ دربار وى، خواب هاى وحشتناكى ديدند؛ آن حضرت ختنه شده و ناف بريده به دنيا آمد و پس از استقرار در زمين، گفت: اَللّهُ أكْبَرُ وَ الْحَمْدُلِلّهِ كَثيراً، سُبْحانَ اللّهِ بُكْرَةً وَ أصيلاً.

گفتنى است كه تاريخ‌نگاران و سيره‌نويسان شيعه و اهل سنت با اين كه در سال و ماه تولد آن حضرت، اتفاق نظر داشته و مى‌ گويند كه آن حضرت در اول عام الفيل، برابر با سال 570 ميلادى و در ماه ربيع الاول ديده به جهان گشود ولى درباره روز تولد وى اختلاف نظر دارند. شيعيان معتقدند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله در روز جمعه مصادف با 17 ربيع الاول به دنيا آمد و اهل سنت مى‌ گويند كه تولد وى روز دوشنبه دوازدهم ربيع الاول بوده است.^[۱]

اما از اين كه سال تولد پيامبر صلي الله عليه و آله را "عام الفيل" مى‌ نامند، بدين جهت است كه دو ماه و هفده روز پيش از تولد پيامبر صلي الله عليه و آله يعنى در نخستين روز محرم سال 570 ميلادى فيل سواران "ابرهه" به مكه هجوم آورده و قصد نابودى كعبه و مسجدالحرام را نمودند ولى با معجزه شگفت الهى سركوب شدند.

ولادت پيامبر اكرم از زبان حضرت آمنه

آمنه مي گويد: وقتي زمان زايمانم نزديك شد، ديدم بال پرنده‌اي سفيد بر قلبم كشيده شد و همه ترس و نگراني‌ ها از من دور گرديد، نوشيدني سفيد رنگي براي من آوردند و من كه تشنه بودم، از آن نوشيدم. نوري مرا دربر گرفت. سپس بانواني بلندقامت با من سخن گفتند ولي گفتار آنان همانند گفتار انسان‌ ها نبود.

ناگهان ديدم پارچه ابريشمي سفيدي بين آسمان و زمين را پوشانده است و هاتفي مي‌ گويد: «از گرامي‌ ترين مردم، او را بگيريد. مرداني را ديدم كه در آسمان ايستاده بودند و در دستان آنان جام‌هاي آب بود. به شرق و غرب زمين نگاه كردم و پرچمي از سندس (پارچه بافته شده از حرير) ديدم كه بر ستوني از ياقوت بين آسمان و زمين در پشت كعبه برافراشته بود. پس از آن محمد صلي الله عليه و آله و سلم به دنيا آمد در حالي كه انگشتان خود را به آسمان بلند كرده بود.

ابر سفيدي از آسمان پايين آمد و او را دربرگرفت. گوينده‌اي گفت: «محمد را در شرق و غرب زمين و درياها گردش دهيد تا همگان او را به نام و صورت عنوان بشناسند سپس او را بازگرداندند و ديدمش كه در پارچه‌اي سفيدتر از شير پيچيده شده بود و زير او پارچه‌اي بود از ابريشم سبز. سه كليد از جنس مرواريد تازه با او بود. هاتفي مي‌ گفت: «كليدهاي ياري (نصرت)، رحمت و نبوت هميشه با اوست».

پس از آن، ابر ديگري او را فراگرفت و مدتي بيش از بار اول او را با خود برد. شنيدم كه گوينده‌اي مي گفت: «محمد را در شرق و غرب بگردانيد و او را بر جنيان و آدميان، پرندگان و درندگان نمايش دهيد و به او عطا كنيد. صفاي آدم، نازك‌ دلي نوح، دوستي ابراهيم، زبان اسماعيل، كمال يوسف، شادي يعقوب، صداي داود، زهد يحيي و كرم عيسي را».

سپس هاتفي گفت: «همه دنيا در اختيار و قدرت محمد درآمد.»

سپس سه نفر را ديدم كه صورت آنان همانند خورشيد مي‌ درخشيد؛ در دست يكي از آنان جامي نقره اي با مشك بود و در دست دومي ظرف زمردين چهار گوشه‌اي بود كه در هر گوشه آن مرواريد سفيدي قرار داشت. در اين وقت هاتفي گفت: «اين دنياست؛ اي حبيب خدا، آن را بگير.» محمد صلي الله عليه و آله و سلم وسط آن را گرفت.

گوينده‌اي گفت: «محمد صلي الله عليه و آله و سلم كعبه را گرفت». در دست سومي پارچه ابريشمين سفيدي بود كه آن را گشود و از آن مهري خارج كرد كه چشم بيننده را به خود جلب مي كرد. پس از آن هفت بار از آب همان جام شست و كتف محمد صلي الله عليه و آله و سلم را با آن مهر كرد و آب دهان خود را در دهان مبارك كودك نهاد و او را به سخن گفتن واداشت و چيزهايي گفت كه من نفهميدم، مگر اين چند جمله را: «در پناه خدا باشي. من قلب تو را از ايمان و علم و يقين و عقل و شجاعت انباشتم. تو برترين انسان هستي. آن كه از تو پيروي كند، سعادتمند است و آن كه فرمان تو را نبرد بدبخت».

اين فرشته همان رضوان (نگاهبان بهشت) بود. رفت و پس از مدتي بازگشت و به محمد گفت: «بر تو بشارت باد اي سايه سربلندي دنيا و آخرت».

سپس نوري از سر محمد صلي الله عليه و آله و سلم تا آسمان درخشيد و من كاخ‌هاي سرزمين شام را ديدم و در اطراف خود انبوهي از مرغان زيبا را كه بالهايشان را گشاده بودند. پس از زايمان آمنه، حوريان بهشتي كودك را در پارچه اي پيچيده در برابر آمنه نهادند و به آسمان بازگشتند تا بشارت ولادت حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را به ملائكه برسانند.

جبرئيل و ميكائيل دو ملك متقرب خداوند به صورت دو جوان وارد خانه آمنه شدند. در دست جبرئيل ظرف بزرگي از طلا و با ميكائيل آبريزي از عقيق سرخ بود پس جبرئيل بدن حضرت محمد صلي ‌الله‌ عليه ‌و آله ‌و سلم را شستشو مي داد و ميكائيل بر آن آب مي ريخت پس از پايان شستشو در چشمان كودك سرمه كشيدند و بر سر او ماده اي ساخته شده از مشك و عنبر و كافور قرار دادند.

پس ملائكه هفت آسمان به ديدار حضرت محمد صلي الله عليه و آله آمدند و گروه گروه بر او سلام كردند. پس از به دنيا آمدن حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم، شبانگاهان نور از سيماي او ساطع شد. اين نور چنان در فضا گسترده شد كه خانه ‌ي همه‌ ي مكيان را روشن كرد.

عبدالمطلب مي‌ گويد: پس از زايمان آمنه، به ديدار او و فرزندش رفتم. سيماي محمد همانند ماه تمام مي‌ درخشيد.

رحلت پيامبر اكرم (ص) و شهادت امام مجتبي (ع)

بسم الله الرحمن الرحيم
صلي الله عليك يا رسول الله و علي آل بيتك الطاهرين
۲۸ماه صفر سالروز رحلت سيد انبياء و برترين آفريده خدا محمد مصطفي (صلي الله عليه و اله و سلم) است. وجود مقدسي كه خداوند متعال تمام جهان را به يمن او و عترت پاكش آفريد و نور او اول مخلوق خداوند است. پيامبري كه خداوند حكيم بارها در قرآن كريم او را ستوده است.
سخن در فضايل و مناقب آن حضرت بسيار است،اما آنچه در اين مقام بايد گفت عظمت مصيبت خاتم الانبياء (صلي الله عليه و آله) است؛ تا آنجا كه امام باقر (عليه السلام) در روايتي چنين مي فرمايد: «من أصيب بمصيبة فليذكر مصابه بالنبي (صلي الله عليه و آله) فانه من أعظم المصائب» (كافي ج۳ ص۲۲۰ )
هر كس به مصيبتي گرفتار شد، پس بايد مصيبت خود را نسبت به پيامبر الانبياء (صلي الله عليه و آله) بياد آورد پس همانا كه مصيبت پيامبر از بزرگترين مصيبتهاست.
در روايات ما گزارشهاي متعددي از آخرين روزهاي حيات شريف رسول خدا الانبياء (صلي الله عليه و آله) و نيز آخرين لحظات آن حضرت نقل شده است از جمله:
صحيح بخاري معتبرترين كتاب اهل سنت چنين نقل مي كند: «زماني كه حال تب بر پيامبر شديد شد فرمود: كاغذي بياوريد تا برايتان نوشته اي بنويسم كه پس از آن گمراه نشويد. عمر گفت: تب بر پيامبر خدا غالب شده است وكتاب خدا نزد ماست و براي ما كافي است. پس اصحاب حاضر در جلسه با هم اختلاف پيدا كردند و بگو مگو زياد شد. پيامبر فرمودند: از نزد من برخيزيد و شايسته نيست در نزد من تنازع كنيد. پس ابن عباس خارج شد در حالي كه مي گفت: مصيبت! و تمام مصيبت! زماني بود كه بين رسول خدا و نوشته او مانع شدند.»(صحيح بخاري ج۱، ص۳۶.)
همچنين ابن عباس چنين مي گويد: «هنگامي كه وفات پيامبر فرا رسيد گريستند تا محاسنشان از اشك، تر شد پس به آن حضرت گفته شد: يا رسول الله چه چيز باعث گريه شما شد؟ فرمود: براي فرزندانم مي گريم و براي آنچه شرار امتم پس از من با آنان خواهند كرد، گويا فاطمه دخترم را مي بينم در حالي كه پس از من به او ظلم شده و فرياد مي زند: يا ابتاه، يا ابتاه، پس احدي از امتم او را ياري نمي كند.
فاطمه (سلام الله عليها) سخن پدر را شنيد و گريست پس پيامبر به دخترشان فرمودند: دخترم گريه مكن! آن حضرت پاسخ داد: گريه من به خاطر آنچه پس از شما با من خواهد شد، نيست؛ بلكه من از فراق و دوري شما مي گريم يا رسول الله! پيامبر فرمودند: تو را مژده مي دهم كه به زودي به من ملحق مي شوي پس تو اول كسي هستي كه به من خواهد پيوست.»(امالي شيخ طوسي ص۱۸۸)
از طرفي بنابر نقلي اين روز مصادف با شهادت سبط اكبر رسول خدا، امام حسن مجتبي (عليه السلام) است، امامي كه پيامبر خدا او را سيدِ جوانان اهل بهشت معرفي كرد. آن حضرت در طول مدت حيات خويش با ستم ها و جفاهاي فراواني مواجه شد، تا آنجا كه آن دسته از يارانش كه به مقام امامت الهي آن حضرت و عصمت ايشان، معرفتي نداشتند با شنيدن خبر صلح ايشان با معاويه ، به خيمه آن حضرت حمله ور شدند، سجاده را زير پاي ايشان كشيدند و پاي مباركشان را مجروح نمودند. بي آنكه بدانند يا بخواهند بپذيرند كه امام معصوم و حجت خدا هر عملي كه انجام دهد بر اساس دستور الهي مي باشد و جاي چون و چرا و اعتراض ندارد. چرا كه اعتراض به حجت معصوم الهي در واقع اعتراض به خداوند حكيمي است كه عمل امام عليه السلام به امر و رضايت او انجام شده است.
سرانجام آن حضرت با زهر مسموم شدند و كار غربت و مظلوميتشان تا بدانجا رسيدكه بدن مطهرشان در روز تشييع تير باران شد... صلي الله عليك يا حسن بن علي المجتبي
همچنين آخر ماه صفر بنا به نقلي مصادف با شهادت حضرت شمس الشموس علي بن موسي الرضا عليه آلاف في التحيه و الثناء مي باشد، امامي كه رئيس مذهب، صادق آل محمد (صلي الله عليه و اله و سلم) آرزوي ديدار او را دارد، و تماشاي جمال او را تمنّي مي كند، و خداوند سبحان، و خاتم پيمبران مدّاح كمال او هستند، عقل از ادراك مقام او عاجز ، و بيان از شمارش فضائل او قاصر است. هروي مي گويد: در زماني كه آن حضرت در سرخس محبوس بود، نزد زندانبان رفتم، و از او خواستم كه آن حضرت را ببينم. گفت: ميسر نيست. گفتم: چرا؟ گفت: بسي از اوقات شبانه روز هزار ركعت نماز مي خواند، و ساعتي قبل از ظهر و عصر هنگام زردي آفتاب در مصلايش كه مشغول نماز نيست به مناجات پروردگار مشغول است...(عيون اخبار الرضا ج۱، ص۱۹۷)
اين نمونه اي از عبادات آن حضرت است كه كميّت و كيفيت آن مظهر علم و عرفاني است كه ادراك آن شايسته مقربين درگاه خداست...
اين امام همام در سال ۲۰۳ هجري در حالي كه ۵۵ سال از عمر مباركشان مي گذشت توسط مامون عباسي به شهادت رسيد در حالي كه خود مامون اعتراف مي كند كه آن حضرت اعلم و اعبد اهل زمين است،(عيون اخبار الرضا ج۲، ص۱۴۹) غافل از آنكه اعلم و اعبد از تمام اهل زمين، افضل از تمام اهل زمين بوده و به حكم عقل و فطرت و كتاب و سنت، افضل از كل، امام الكل است.
و صلي الله علي علي بن موسي الرضا المرتضي الامام التقي النقي و حجتك علي من فوق الارض و من تحت الثري