در پي اعلام نظر مراجع و علماي مختلف در خصوص حكم و شرايط روزه گرفتن در وضعيت شيوع كرونا، مركز خبر حوزه در گزارشي نظر تني چند از مراجع را در اين باره جمع بندي كرده است:   

نظر رهبر معظم انقلاب اسلامي

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله سيد علي خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب اسلامي، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.   

سوال: در شرايط كنوني كه بيماري كرونا شيوع پيدا كرده است، روزه گرفتن در ماه رمضان چه حكمي دارد؟

پاسخ: روزه به عنوان يك تكليف الهي در حقيقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پايه هاي تكامل و اعتلاي روحي انسان به شمار مي رود و بر امت هاي پيشين نيز واجب بوده است.

از آثار روزه پديد آمدن حالت معنوي و صفاي باطن، تقواي فردي و اجتماعي، تقويت اراده و روحيه مقاومت در برابر سختي هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نيز روشن است و خداوند اجر عظيمي براي روزه داران قرار داده است.

روزه از ضروريات دين و اركان شريعت اسلام است و ترك روزه ماه مبارك رمضان جايز نيست؛ مگر آنكه فرد، گمان عقلايي پيدا كند كه روزه گرفتن موجب:

۱.  ايجاد بيماري

۲.  و يا تشديد بيماري

۳.  و يا افزايش طول بيماري و تاخير در سلامتي مي شود.

در اين موارد روزه ساقط، ولي قضاي آن لازم است.

بديهي است در صورتي كه اين اطمينان از گفته پزشك متخصص و متدين نيز به دست آيد، كفايت مي كند؛ بنابراين اگر فردي نسبت به امور ياد شده خوف و نگراني داشته و اين خوف منشا عقلايي داشته باشد، روزه ساقط ولي قضاي آن لازم است.

نظر آيت‌الله مكارم شيرازي

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله ناصر مكارم شيرازي از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.   

سوال: با توجه به شيوع بيماري كرونا چند سوال وجود دارد: بالا بردن سطح ايمني بدن در مبتلا نشدن و همچنين در درمان اين بيماري از اهميت بالايي برخوردار است؛ از طرف ديگر به توصيه پزشكان بايد در طول روز مكرر مايعات مصرف كرد؛ در اين شرايط تكليف مردم و كادر درمان براي روزه ماه مبارك رمضان چيست.

پاسخ: انسان نمي‌تواند به اين دليل، روزه را بخورد و بايد در ماه رمضان روزه بگيرد، البته مي‌تواند در فاصله افطار تا سحر از غذاهاي مقوي استفاده كند تا از ضعف شديد بدن در طول روز جلوگيري نمايد؛ اما كسي كه مي‌داند روزه براي او ضرر دارد، بايد روزه را ترك كند و اگر روزه بگيرد صحيح نيست، همچنين اگر يقين ندارد، اما احتمال قابل توجهي مي‌دهد كه روزه براي او ضرر دارد، خواه اين احتمال از تجربه شخصي حاصل شده باشد يا از گفته طبيب.

نظر آيت‌الله سيستاني

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله سيد علي سيستاني از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.  

سوال: ماه مبارك رمضان در حالي نزديك مي‌شود كه ويروس كرونا همچنان در حال انتشار در مناطق مختلف جهان است و پزشكان براي كاستن از احتمال ابتلا به اين ويروس، نوشيدن آب در دوره‌هاي زماني نزديك به هم را توصيه مي‌كنند، زيرا كمبود آب در بدن موجب كاهش توان دفاعي بدن مي‌شود و در صورت خشك بودن حلق و ورود ويروس به آن، امكان انتقال ويروس مذكور به دستگاه تنفسي نيز وجود دارد، اما نوشيدن آب باعث انتقال ويروس به معده مي شود و به از بين بردن آن كمك مي كند، بدين ترتيب آيا با توجه به دليل گفته شده، فريضه روزه در سال جاري بر مسلمانان ساقط مي‌شود؟

پاسخ: وجوب روزه ماه مبارك رمضان يك تكليف فردي است و هركس كه شرايط وجوب آن را داشته باشد، بايد فارغ از اين‌كه براي ديگران واجب باشد يا خير، روزه بگيرد واگر فرد مسلمان بيم آن داشته باشد كه روزه گرفتن ولو با اتخاذ همه تدابير احتياطي، باعث ابتلايش به كرونا مي شود، وجوب هر روزي كه مي ترسد در صورت روزه گرفتن به اين بيماري مبتلا مي شود، از او ساقط مي گردد.

اما اگر بتواند درجه احتمال ابتلا به بيماري را كم كند تا آنجا كه از نظر عقلا ديگر احتمال ابتلا مورد اعتنا نباشد –ولو از طريق ماندن در خانه و عدم اختلاط نزديك با ديگران، استفاده از ماسك و دستكش هاي پزشكي و رعايت موارد ضدعفوني مكرر و نظير آن– و موجب مشقت شديد و غيرقابل تحملي نيز نباشد، وجوب روزه از او ساقط نمي شود.

اما درباره آنچه گفته شد كه پزشكان نوشيدن مكرر آب را در فاصله زماني نزديك به هم جهت جلوگيري از كمبود آب بدن و خشكي حلق توصيه مي كنند –به اين دليل كه احتمال ابتلاي به ويروس كرونا را مرتفع مي كند– اين امر مانع وجوب روزه نمي شود، غير از  كساني كه به آن رسيده باشند و در صورت روزه گرفتن، ترس ابتلاي به بيماري وجود داشته باشد و هيچ راهي براي كاهش احتمال آن هم وجود نداشته باشد –ولو با ماندن در منزل و اتخاذ ساير راه‌هاي احتياطي پيشرفته– اما افراد ديگر غير از چنين فردي بايد روزه بگيرند.

البته چه بسا بتوان با مصرف سبزيجات و ميوه هاي سرشار از آب پيش از سحر، كمبود آب بدن ناشي از روزه داري را جبران كرد، همچنانكه مي توان با جويدن آدامس بدون قند، جلوي خشكي حلق را گرفت –البته به شرطي كه ذرات  آن در دهان جدا نشده، وارد حلق نشود–  بنابراين جويدن آدامس باعث افزايش ترشح بزاق دهان مي شود و مانعي از آن در صورت روزه داري وجود ندارد.

بنابرين كساني كه مي‌توانند كار خود را در ماه رمضان رها كرده و در منزل باقي بمانند و از ابتلا به بيماري مذكور در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمي‌شود، اما افرادي كه نمي‌توانند كار خود را رها كنند –بنا به هر دليلي– و از ابتلا به ويروس در صورت ترك نوشيدن آب در بازه‌هاي زماني در روز بيم دارند و نمي‌توانند اقدامات ديگر براي در امان ماندن از ابتلا به كرونا را اتخاذ كنند، روزه بر آنان واجب نيست، هر چند مجاز به روزه‌خواري در ملا عام هم نيستند.

روشن است كه روزه ماه رمضان از مهم ترين فريضه‌هاي شرعي است و تنها در صورت وجود عذر واقعي، ترك روزه جايز است و هر فردي نسبت به وضعيت خود آگاه‌تر است كه آيا عذر واقعي براي ترك روزه دارد يا خير.

نظر آيت‌الله شبيري زنجاني

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله سيد موسي شبيري زنجاني از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.  

سوال: با توجه به شيوع ويروس خطرناك كرونا و گفته هاي پزشكان مبني بر تقويت بدن براي جلوگيري از اثر كردن ويروس، آيا در ماه رمضان امسال مي شود، روزه نگرفت؟

پاسخ: اگر بنا به گفته پزشكان متخصص، روزه گرفتن براي فردي، احتمال ابتلاي او به اين بيماري و آسيب ديدن وي را افزايش دهد، نبايد روزه بگيرد و اين مساله در رساله عمليه هم آمده است؛ البته نبايد مرتكب تظاهر به روزه‌خواري شده و به ماه مبارك بي‌احترامي كند.

همچنين اگر با تغيير شرايط؛ مثلا با ماندن در منزل، تحرك كمتر، رعايت نكات بهداشتي و مصرف غذاها و نوشيدني هاي تقويتي، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع كند و ايجاد چنين شرايطي موجب مشقت شديد نشود، بايد چنين كند و روزه بگيرد.

نظر آيت‌الله وحيد خراساني

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله حسين وحيد خراساني از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.  

سوال: با توجه به شيوع بيماري كرونا در اين روزها، اگر خداي ناكرده اين وضعيت ادامه داشته باشد، حكم روزه گرفتن در ماه مبارك رمضان امسال چيست؟

پاسخ: كسي كه مي‌داند روزه براي او ضرر ندارد، اگرچه پزشك بگويد ضرر دارد، بايد روزه بگيرد و كسي كه يقين يا گمان به ضرر مورد اعتنا يا ترس آن را كه منشا عقلايي [علت بجايي] داشته باشد دارد اگر چه پزشك بگويد ضرر ندارد، نبايد روزه بگيرد و اگر هم روزه بگيرد، صحيح نيست، مگر اين‌كه روزه براي او ضرر نداشته و قصد قربت كرده باشد كه در اين صورت روزه‌اش صحيح است.

اگر انسان احتمال بدهد كه روزه برايش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس براي او پيدا شود، چنانچه احتمال او عقلايي باشد [احتمال بجا] نبايد روزه بگيرد و اگر روزه بگيرد، باطل است، مگر در صورتي كه ضرر نداشته و قصد قربت كرده باشد.

نظر آيت‌الله نوري همداني

پاسخ آيت‌الله حسين نوري همداني از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.  

وي در اين رابطه اعلام كرد: در روزهاي اخير مكرر عرض شد كه روزه يكي از اعمال واجبي است كه براي افرادي كه شرايط دارند، واجب است، مگر اين‌كه در سفر و يا بيمار باشد و يا اين‌كه در وضعيتي باشد كه اگر روزه بگيرد خوف آن را داشته باشد كه بيمار شود و يا بيماريش تشديد گردد.

وي افزود: به نظر اينجانب ملاك خوف از بيماري يا تشديد بيماري است وخوف بايد منشا عقلايي داشته باشد يا پزشك متعهد و متدين تشخيص دهد و در چنين شرايطي وجوب روزه برداشته خواهد شد و اگر بگيرد عمل حرام انجام داده است.

وي بيان كرد: همان‌طور كه اگر سالم باشد و خوف ضرر و بيماري نداشته باشد، واجب است بگيرد و ترك آن كفاره دارد و اگر كسي هم به هر عنوان نمي تواند روزه بگيرد، حق روزه‌خواري را در جامعه ندارد و حفظ حرمت ماه مبارك رمضان ضروري است.

نظر آيت‌الله صافي گلپايگاني

متن پرسش و پاسخ از آيت‌الله لطف الله صافي گلپايگاني از مراجع تقليد، درباره حكم روزه‌گرفتن امسال كه مصادف با شيوع ويروس كرونا شده است، به شرح زير مي‌باشد.  

سوال: احتراما با توجه به اطلاعيه فرهنگستان علوم پزشكي كه روزه را زمينه‌ساز ابتلا به كرونا تشخيص نداده‌اند، در وضع فعلي، آيا روزه ماه مبارك رمضان واجب است؟

پاسخ: به طور كلي روزه براي هر مسلماني در ماه مبارك رمضان واجب است و افطار بدون عذر شرعي علاوه بر قضا، كفاره عمد دارد؛ بلي، اگر كسي خوف عقلائي ضرر ابتلا به بيماري يا تشديد آن داشته باشد، افطار نمايد و قضاي آن را بجا آورد. واللّه العالم. موفق باشيد.

«كرونا» ويروسي است كه گستردگي شيوع آن بسيار وسيع است و از جمله راه‌هاي انتقال آن عطسه، سرفه، دست‌دادن و روبوسي است؛ پزشكان توصيه مي‌كنند، افراد علاوه بر پرهيز از دست‌دادن، روبوسي و حضور در مركزهاي عمومي؛ به‌هنگام عطسه لازم است، جلوي بيني خود را با دستمال بگيرند و و يا براي مهار آن از آرنج خود استفاده كنند.

«ويروس كرونا»، موسوم به «كوويد ۱۹» اواسط ماه دسامبر سال گذشته (۲۴ آذر ۹۸) در شهر «ووهان» واقع در مركز چين گزارش شد؛ ابتدا از اين بيماري به‌عنوان ذات‌الريه نام برده مي‌شد، اما كميسيون ملي بهداشت چين در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دي ۹۸) به‌صورت رسمي شيوع اين ويروس را در چين اعلام كرد.

شهروندان قمي براي طرح هرگونه پرسش در مورد ويروس كرونا مي‌توانند با شماره تلفن‌هاي ۳۶۶۲۰۰۲۳، ۳۶۶۲۰۹۹۹، ۳۶۷۰۶۰۳۰ و ۳۶۷۰۴۳۶۸ (با پيش‌شماره ۰۲۵) تماس بگيرند و يا براي كسب آخرين اخبار از دانشگاه علوم پزشكي قم به كانال آن به نشاني webdaqom@ در فضاي مجازي و يا تارنماي آن به نشاني اينترنتي www.muq.ac.ir مراجعه كنند.

همه ايرانيان مي‌توانند با مراجعه به سامانه غربالگري الكترونيكي ويروس كرونا به نشاني اينترنتي https://salamat.gov.ir و تكميل اطلاعات خواسته شده، گام بلندي در ارتقاي سلامت جامعه و شكست ويروس كرونا بردارند.