عقيق: حجت‌الاسلام «محسن قرائتي» يكي از محبوب‌ترين چهره‌هاي قرآني كشور است كه بيش از 32 سال است كه به تدريس معارف قرآن و اهل‌بيت(ع) مي‌پردازد و باعث علاقه‌مند شدن بسياري از مردم به حقايق اين منبع عظيم اسلامي شده است.

قرائتي در نمايشگاه قرآن سال 1392 بود كه طي نظرسنجي مردمي به عنوان محبوب‌ترين شخصيت قرآني انتخاب شد؛ از اين رو و به جهت جذاب بودن درس‌هاي قرآن اين معلم قرآن دور از واقعيت نيست اگر وي را «معلم دوست‌داشتني» بناميم.   

در ادامه دومين شماره «درس‌هاي قرآن معلم دوست‌داشتني» كه در رابطه با «نشانه‌هاي عمل صالح» است و در 12 آذرماه سال 1360 ارائه شده است را مرور مي‌كنيم. 

لازم به ذكر است كه متن ذيل گزيده‌اي از مهم‌ترين مطالب اين جلسه است و لينك متن كامل آن نيز در انتهاي صفحه وجود دارد.

انسان با كارش سنجيده مي‌شود

 از قرآن و حديث بر مي‌آيد كه كار خوب بايد 25 يا 26 شرط داشته باشد تا كار خوب بشود وگرنه همه كارها هر كدام يك عيبي خواهند داشت. چون قرآن بسيار خاطرنشان كرده كه: «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» حال عمل صالح و كار خوب چيست؟

نكته ا) قرآن مي‌فرمايد: «أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (ملك/2)؛ در سوره كهف نيز خداوند مي‌فرمايد: «لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (كهف/7) ما مردم را آزمايش مي‌كنيم تا ببينيم كه كدام عمل‌شان بهتر است.

امام صادق(ع) مي‌فرمايند: كه منظور از احسن عملاً، أَكثَرُ عَمَلاً يعني عمل زياد نيست. زيادي عمل مهم نيست و نيكي عمل مهم است.

اميرالمومنين(ع) مي‌فرمايند: «النَّاسُ أَبْنَاءُ مَا يُحْسِنُونَ» (كافى/ج‏1/ص‏50) مردم پسر كارشان هستند يعني انسان را با كارش شناسايي ميكنند.‌ 

كرامت انسان با تحمل مشكلات ارتقا مي‌يابد/بهترين كار،سخت‌ترين كار است

نكته 2) بهترين كارها آنهايي است كه مشكل‌تر باشد؛ در نهج‌البلاغه داريم: «أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ مَا أَكْرَهْتَ نَفْسَكَ عَلَيْهِ» (نهج‏البلاغه/حكمت‏249) بهترين كار كاري است كه انسان سختي‌اش را تحمل كند.

«المَكارمُ بِالمَكارِه» (غررالحكم/ص‏99) كرامت انسان به اين است كه مشكلات را تحمل كند.

قرآن مؤمنين را تعريف مي‌كند و مي‌گويد: پيامبر ياراني داشت «اتَّبَعُوهُ في‏ ساعَةِ الْعُسْرَةِ» (توبه/117) يعني از پيامبر در ساعات سختي پيروي كردند.

براي خواندن نماز شب خودت را از خواب به سختي جدا كن

نكته 3) خداوند مي‌فرمايد نماز شب مهم است اما مهم‌تر از نماز شب نمازي است كه «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ» (سجده/16) يعني اينكه براي نماز شب خودت را از خواب به سختي جدا كني. «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدينَ عَلَى الْقاعِدينَ» (نساء/95) آنهايي كه با سختي جهاد مي‌كنند.

مؤمن در كارهايش نظم دارد

نكته 4) حديث داريم كارهايتان بايد انضباط داشته باشد. مؤمن جدولي بدين ترتيب دارد؛ «سَاعَةً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ الْإِخْوَانِ» (تحف‏العقول/ص‏409) ساعاتي براي گفت‌وگو با برادران ديني «وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِيهَا لِلَذَّاتِكُمْ فِي غَيْرِ مُحَرَّمٍ» و ساعتي براي لذت بردن. يعني انسان نبايد وقتي تداخل كاري شد، زن و بچه را فراموش كند. قرآن در تعريف پيامبر مي‌گويد: «وَ كانَ رَسُولاً نَبِيًّا» (مريم/51) پيغمبر رسول و نبي بود «وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ» (مريم/55) ولي در عين حال به اهل و عيالش هم مي‌رسيد و در عين اينكه سخنراني يك ميليوني داشت به زن و بچه خودش هم مي‌رسيد و توجه مي‌كرد.

كار بدون بصيرت انسان را به تعالي نمي‌رساند

نكته 5) قرآن مي‌گويد: «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى‏ حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُون» (نساء/43) يعني وقتي مست هستيد طرف نماز نرويد تا بفهميد چه مي‌گوييد. حديث داريم عمل آدم بدون بصيرت مانند الاغي است كه دور سنگ آسياب مي‌چرخد؛ خيلي فعاليت مي‌كند ولي بالاخره مي‌بيند سر جاي اول است، چون بصيرت ندارد.

انتقاد قرآن از مؤمنان/خوبي و بدي با هم يك‌جا جمع نمي‌شود

نكته 6) قرآن انتقاد مي‌كند و مي‌گويد: «خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً» (توبه/102) عمل انجام مي‌دهند ولي يك عمل خوب و يك عمل بد. دعا مي‌كند، فحش و دشنام هم مي‌دهد. به يك نفر كمك مي‌كند و به ديگري تهمت مي‌زند. عمل خوب عملي است كه ناب باشد. چون گاهي اعمال در يكديگر تاثير مي‌گذارند. همانطور كه: «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئات» (هود/114) عمل خلاف هم باعث از بين رفتن عمل خوب مي‌شود.

در كار خير از يكديگر سبقت بگيريد

نكته 7) قرآن مي‌گويد: «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ» (مائده/48) در كارخير سبقت بگيريد. «سارِعُوا» (آل عمران/133) سرعت بگيريد و «سابِقُوا» (حديد/21) در يك مسجد كسي كه اول پول مي‌دهد، از كسي كه بعد از همه پول مي‌دهد، اجرش بيشتر است.

شرايط كار خوب/با عشق به استقبال اعمال نيكو برويد

نكته 8) امام سجاد(ع) در دعاي مكارم الاخلاق مي‌گويد: خدايا به من توفيق بده تا عمل من بهترين عمل باشد. بهترين عمل عملي است كه در آن نظم باشد، سخت باشد، تعبد داشته باشد، تقسيم كار داشته باشد، بصيرت و تخصص باشد و غرور نداشته باشد، اجبار نباشد، به حق بينديشد نه به همراه، صداقت، سبقت، ابتكار، قاطعيت، عجله، از راهش باشد، با هر وسيله‌اي نباشد، عاشق باشد نه با كسالت و اكراه، محكم كاري و هماهنگي با ذوق داشته باشد. يك عمل خوب بايد همه اين شرايط داشته باشد.

نكته 9) عمل خوب عملي است كه با عشق انجام شود. در مناجات‌ها و ادعيه مي‌خوانيم: «أَعُوذُ بِكَ رَبِّ مِنَ الْكَسَلِ وَ الْفَشَل» (بحارالانوار/ج‏92/ص‏228) خدايا پناه مي‌برم به تو از اينكه كارهايمان بي‌عشق و با زور باشد. «الهي اذقني حلاوة مناجاتك» خدايا شيريني مناجات را به من بچشان و بتوانم از روي عشق با تو مناجات كنم.

قرآن از آدم‌هاي بد و منافق تعريف مي‌كند كه «وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى‏» (نساء/142) وقتي براي خواندن نماز بلند مي‌شوند، كسل هستند يعني عشق به نماز ندارند.